Friday, November 20, 2015

Անասունությունը դիլերի ճամփին

- Ամենակարեւորը անվտանգությունն է,- լսում եմ ականջիս տակ Արթուրի քրտնած ձայնը: Նրան երեւի ավելի շատ է բացել, քան մյուսներիս: Դեմքին գույն չկա, վախից դողում է ու փորձում է ավելի պինդ բռնվել բռնակից: Շոգ է: Անտանելի:
- Բաց թող դուռը, կջարդես,- ասում եմ ես ատամներս սեղմած: Հետեւում նստած Վիկան բարձր ծիծաղում է,- ձենդ:
- Մենք հիմա կմեռնենք, հեսա մեռնելու ենք, որովհետեւ դու լավ չես կազմակերպում անվտանգությունդ: Անվտանգությունդ լավը չէ: Վտանգությունդ:
Արթուրը շեշտ է դնում վերջին «թյունդ»-ի դրա, մանավանդ` «դ»-ի: Նրա լեզուն հազիվ է պտտվում չորացած բերանում: Խոսում է այնպես, ոնց որ խակ խուրմա կերած լինի: Հետեւիցս գոռում են: Վիկայի ընկերուհին, ում անունը այդպես էլ չֆիքսեցի, իջեցրել է ապակին, քամին լցվում է մեքենայի սրահը, շոգը մեղմանում է, ինչը դուր չի գալիս Դավիթ անունով հայվանին: Մինչեւ այս նա անջատված փռված էր Վիկայի կողքը, իսկ հիմա գոռում է:
- Անջատեք դրան,- գոռում եմ ես ավելի բարձր: Այնքան բարձր, որ Արթուրն ավելի է սփրտնում, իսկ Վիկան դադարում է ծիծաղել,- Դու էդ դուռը բաց կթողնե՞ս, թե՞ չէ, արա:
Արթուրը փորձում է բաց թողնել դուռը: Վախենում է: Հանկարծ կընկնի կամ ահռելի արագությամբ կբախվենք պատին: Կամ կընկնենք ձորը: Ինձ ավելի դուր է գալիս պատին բախվելու տարբերակը: Մեքենայի առաջնամասը լրիվ կսվաղվի պատին: Շարժիչը կծեփվի պատին ու կլխճվի: Կողքից էլ կծորա յուղը: Ու Վիկայի ուղեղը:
- Պինդ բռնիր դուռը նորից,- ասում եմ Արթուրին:
Ենթարկվում է: Բայց շատ էր վախեցել առանց դռան: Ինձ թվում է` գլուխը պտտվում է ու կարող է հետ տալ: Նորից շոգ է, ու գուլխս քրտնում է:
- Ավելի դանդաղ կքշեմ,- խոստանում եմ ես ու չգիտեմ ինչու` խաբում: Ոտքս սեղմում եմ: Մեքենան արագություն է հավաքում: Վիկան սկսում է ծիծաղալ, իսկ եզ Դավիթը նորից անջատվում է: Հետեւի հայելիով տեսնում եմ նրա բերանից ծորացող լոզերը:
- Անվտանգությունդ,- ասում է Արթուրը: Վիկայի ընկերուհին փակում է լուսամուտն ու սկսում արձակել շապիկի կոճակները:
Ես մտածում եմ ձորն ընկելու մասին: Գրողի տարած քաղաքում ձորեր չկան: Հենց դիմացս խաչմերուկ կա, բայց ձոր չկա: Ես փորձում եմ հասկանալ` ինչպես վարվել խաչմերուկում: Կարեւորը Արթուրն է: Կամ Վիկան: Կարեւորը ապահովվի նրանց անվտանգությունը: Ես հասկանում եմ, որ բոլորիս բացել է, մենք հիմա նման ենք խելագար բույսերի: Պատերին լղոզված անասուն բույսերի: Կակտուսների: Կակտուսների` մեքսիկական, ձեռքերով, ինչպես խաչմերուկում կանգնած ոստիկանը: Ես սկսում եմ արգելակել: Վիկայի ընկերուհին հանում է շապիկը: Ես նկատում եմ կեղտոտ կրծկալը: Այն մրոտ է: Ուզում եմ ասել նրան այդ մասին, բայց բերանս շատ չոր է, որոշում եմ խնայել բառերը: Իսկ նա հանում է կրծկալն ու ցույց տալիս մրոտ պտուկները: Չգիտեմ ինչպես` դրանք անմիջապես ականջներիս տակ են:
- Դե,- ասում է նա,- չե՞ս ուզում ծխել:
Ես տեսնում եմ, որ նրա պտուկները շիկանում են:
- Կարող ես կպցնել սիգարետդ հենց պտուկիցս,- ասում է Վիկայի ընկերուհին: Վիկան հիստերիկի պես ծիծաղում է: Իսկ ես սիգարետ չունեմ:
- Դռան անվտանգությունն ամենից վեր է,- ասում է Արթուրը:
- Սիգարետ ունե՞ս,- հարցնում եմ նրան: Նա չի հասցնում պատասխանել, որովհետեւ նրա քրտնած ձայնն ինձնից հեռացնում են Վիկայի ընկերուհու շիկացած պտուկները:
- Դե՞, ո՞ւր են սիգարետներդ, կպցրու,- ասում է նա:
Ես մոտենում եմ խաչմերուկին եւ չեմ պատկերացնում, թե ինչ եմ ասելու էնտեղ կանգնած կակտուս ոստիկանին: Ինչո՞ւ չունեմ սիգարետներ: Պետք է մի բան հորինել: Օրինակ` ես թարգել եմ ծխելը, երբ դեռ սովորում էի դպրոցում: Կամ ես փոքր ժամանակ ծխեցի ու հասկացա, որ չեմ ուզում գնալ դպրոց, չեմ ուզում ծխել դպրոցում: Բայց ախր ոստիկանությունը դպրոց չէ: Չի հավատա: Ես նորից եմ նայում Վիկայի ընկերուհու պտուկներին, իսկ Վիկան լրջացել է: Նա ասում է, որ դիմացս ոստիկան է:
- Ապուշ, գոնե նկատե՞լ ես, որ հանդիպակացով ես գնում, կանգնացնելու է, հարյուր տոկոս: Անասուն: Գոնե գիտե՞ս ինչ ենք ասելու: Գոնե գիտե՞ս ինչ ենք խաբելու:
- Ես չեմ ծխում դեռ մանուկ հասակից,- արդարանում եմ ես, իսկ Վիկան վերցնում եւ անջատում է ընկերուհու պտուկները: Չգիտեմ ոնց է անում, բայց ստիպում է նրան հանգցնել պտուկները ու հագնել մրոտ կրծկալը:
- Վերջ,- ասում է Վիկան,- դիմացներս է, կանգնիր, չե՞ս տեսնում, կանգնեցնում է:
Ես նայում եմ ոստիկանին: Փաստորեն հիմա պետք չէ ծխել: Հիմա պետք է ուղղակի արգելակել: Որպեսզի կանգնենք ոստիկանի առջեւ: Բայց ես երկար եմ արգելակում: Մենք մոտենում ենք, բայց շատ արագ: Վիկայի հայացքը նման է լարված մարմարից պատրաստված արձանի երեսի: Լարված են բոլոր մարմարյա ջլերը, մկանները, մաշկը: Իսկ Արթուրը զարթնում է, բացում դուռն ու ոտքը դուրս հանում: Բոլորս միասին գոռում ենք: Նաեւ` ոստիկանը: Հնարքը շատ վտանգավոր է ու տեւում է բավական երկար: Արթուրն ընթացքում հասցնում է մի քանի անգամ արտասանել «անվտանգությունդ» բառը: Վիկայի մարմարյա դեմքով սկսում են արցունքներ հոսել, իսկ ընկերուհին թաքցնում է մրոտ կրծկալը շապիկի տակ: Դավիթի ոտքը, որը դրսում է, մոտենում է մոխրագույն համազգեստ հագած ոստիկանին: Կակտուսը բռնում է Դավիթի ոտքը ու դուրս քաշում նրան: Ես տեսնում եմ, թե ոնց է նա ընկնում գետնին, ոնց են արագության տակ նրա մարմինը քարշ տալիս գետնով, տեսնում եմ, թե ոնց է նրա բերանից թափվում կանաչավուն փսխանքը: Տեսնում եմ, թե ոնց ենք մենք դուրս գալիս վերելակից:

Հ.Գ.
Այս տարօրինակ զառանցանքը երջանիկ ավարտ ունեցավ, եթե չհաշվենք Դավիթի կեղտոտված շորերը: Ոստիկանը, որը բռնեցրեց մեզ նման վիճակում, վերելակում XSDF4 ծխելիս, պարզվում է նույնպես շտապում էր այդ շենքում ապրող հայտնի դիլերի մոտ: Նա օգնեց մեզ դուրս գալ վերելակից, տեսքներս քիչ թե շատ կարգի բերել ու տաքսի կանչել: Իսկ Վիկայի ընկերուհին ինձ հետ եկավ: Չգիտեմ ինչպես էր նա դա անում, բայց ողջ գիշեր նրա պտուկները շիկացած էին: Ես դրանցով վառում էի սիգարետներս:

Tuesday, November 10, 2015

Վերջին ճիճուները

Անտառն անծայրածիր էր: Սկսելով շնչել ողջ հզորությամբ` այն տարածվել էր բոլոր ուղղություններով միաժամանակ: Դրա ամենահեռավոր ճյուղերը հասնում էին մինչեւ օվկիանոսները, կանգ առնում լեռնային հսկա զանգվածների առջեւ, շրջանցում դրանք տասնամյակներ անց ու նորից շարունակում տարածվել դեպի օվկիանոս: Անտառն այդ կենդանի էր ու թարմ, թեեւ արդեն որպես գերեզման էր ծառայում իր` նախկինում հսկա տերերի համար: Անտառի անվերջ ու անսահման եզրերից մեկում էլ պատրաստվում էր մեծ կռիվը տերերից երկուսի միջեւ: Այս օրգանիզմները, որ հնարավոր է, վերջինն էին իրենց տեսակի մեջ, հանդիպել էին անտառում մնացած կյանքի վերջին հույսի մոտ` որոշելու, թե ում կհասնի երանելի պատառը:
***
Պաշտոնական հրապարակումից հետո Ալդա Մոմյանը, ով այսպես կոչված ճիճուների գյուտի հիմնական հեղինակն էր, բոլորից առաջ ընկնելով, շտապեց ինստիտուտ: Աչքերը ցավում էին ու անվերջ արցունքոտվում, բայց ճիճուների ցուցաբերած վարքն անհապաղ ուսումնասիրման կարիք ուներ: Վարելով իր քրոսրովերը` աղջիկը ստիպված էր լինում մեկընդմիշտ սրբել աչքերը մատով, ակնոցի տակից, աշխատելով չկեղտոտել ապակիները: Լուսանկարիչների թիրախում նա մեկ էլ հայտնվել էր հինգ տարի առաջ, երբ իր բացահայտման մասին առաջին անգամ հայտարարվեց Կլիմայի փոփոխությունների հարցով վիեննական գագաթաժողովի ժամանակ: Հնարավոր է` այն ժամանակ ոչ ոք լուրջ չէր վերաբերվել երիտասարդ գիտնականի, այն էլ` համալսարանը նոր ավարտած աղջկա գյուտին, բայց հիմա ողջ աշխարհն էր սեւեռված նրա ճիճուների վրա, որոնցից ամենախոշորները գալարվում էին աղջկա կողքի նստատեղին դրված մետաղական տուփի մեջ: Թեեւ պաշտոնական հրապարակման ժամանակ տեղի ունեցած ներկայացման ժամանակ երկու ճիճուներն էլ պլաստիկի ահագին` հարյուր գրամանոց կտորներ կերան, նրանք այնպես էին խլրտում պղնձե տուփի մեջ, ասես ինչ-որ բան էին պահանջում:
Իսկ ի՞նչ կարող էին պահանջել ուղեղի փոխարեն նյարդային ընդամենը մի քանի հանգույց ունեցող օրգանիզմները: Ալդա Մոմյանը մտածեց, որ հնարավոր է`դրանք ուզում էին մաս ունենալ նաեւ իրենց շնորհիվ ձեռք բերված փառքից: Բայց ինչպիսի ուժով են նրանք հիմա գալարվում: Ալդա Մոմյանը ձեռքը դրեց տուփի վրա` ընդամենը մեկ վայրկյան կտրելով հայացքը ճանապարհից: Ինչքան աշխույժ են ճիճուները: Լաբորատորիայում, սովորաբար, բոլոր փորձերն իրականացվում էին երկուսից երեք սանտիմետրանոց օրինակների հետ: Պլաստիկ խժռող անողնաշարավորները խոստանում էին լուծել մոլորակի աղտոտվածության հարցը` կուլ տալով չվերամշակվող ողջ քիմիան: Իհարկե` այդպիսի հրաշքը պետք է ստանար իր բաժին փառքը: Բայց որ այսպե՞ս ակտիվ լինի այդ հրաշքը: Ալդա Մոմյանը նորից դրեց ձեռքը տուփի վրա: Դրա ներսում ասես ոչ թե ճիճուներ, այլ իսկական մկանոտ օձեր լինեին: Մուտացիա՞: Դիմացից եկող մեքենայի հեռահար լույսերն ընկան ուղիղ մռմռացող աչքերի մեջ: Ալդա Մոմյանը բռնեց  ղեկը երկու ձեռքերով եւ անզգուշաբար վայր գցեց պղնձյա տուփը գետնին: Աղջկա մեքենայի կողքով մեծ արագությամբ հսկա բեռնատար անցավ: Աննա Մոմյանը հայացք նետեց մեքենայի ռետինե գորգիկն ուտող տասը սանտիմետրանոց մոխրագույն ճիճուների բազմությանը: Դիմացից եկող սեդանը չհասցրեց փախցնել մեքենան հանդիպակաց գիծ մտած քրոսրովերից: Պատառոտված ու կոտրված թիթեղների արանքից դուրս սողացած արարածները սկսեցին համտեսել ասֆալտը...
***

Բախումն անխուսափելի էր: Ճիճուները սողում էին միմյանց ուղղությամբ` տերեւների եւ չորացած ճյուղերի վրայով: Նրանցից քիչ հեռու` վայրի մորենու թփի տակ, ընկած էր սպիտակ գույնի պլաստմասե բաժակ: Ճիճուների մենամարտը սկսվեց անմիջապես հանդիպելուց հետո: Նրանց մարմինները մահացու կռվում գալարվեցին երկու օր, եւ միայն երրորդ օրը կողմերից մեկին լքեցին վերջին ուժերը: Հաղթողը ստացավ մեկ շաբաթ եւս` գոյատեւելու անծայրածիր գերեզմանոցում եւ փնտրելու պլաստիկի որեւէ մոռացված կտոր:

Նկարի աղբյուրը` http://ic.pics.livejournal.com/felbert/22334356/4469174/4469174_600.jpg

Thursday, October 15, 2015

ՉՈՐՐՈՐԴ ՄԱՀԱՓՈՐՁԸ

Մեքենան բախվել էր ծառին: Դիմացի մասը ամբողջովին ճզմվել էր, թիթեղները կնճռոտվել էին` քերծելով պատկառելի տարիքով ծառի կեղեւը: Մեքենայից ծուխ էր ելնում: Դիմապակին ամբողջովին ճաքած էր, բաժանված միլիոնավոր բյուրեղների խմբի, որոնք, խճանկար կազմած, ասես սպասում էին լրացուցիչ մի հարվածի եւս, որպեսզի դուրս թռչեն`շաղախելով ծառին բախված մեքենայի շուրջը:
Սեւ դիմակներով երկու հոգի մոտեցան մեքենային: Նրանցից մեկը, ում ավտոմատից դեռ շարունակում էր դուրս գալ վառոդի ծուխը, նշան արեց` ստուգել` արդյո՞ք մահացել են ուղեւորները: Երկրորդ դիմակավորը նայեց մեքենայի կողապակիներից ներս: Մահացած են` նշան արեց երկրորդը: Ստուգի'ր` նորից հրահանգեց առաջինը: Երկրորդը, բարձրացնելով դիմակը, գոտկատեղից հանեց խլացուցիչով ատրճանակը եւ կրակեց մեքենայում գտնվող երեք ուղեւորներից երկուսին: Երրորդին էլ` նշան արեց ավոմատավորը: Ժամանակ չկա` նյարդային շարժում արեց երկրորդ դիմակավորը` պետք է գնալ, հաստատ մահացած են: Նա գլխով ցույց տվեց երրորդ ուղեւորին, ում կրծքավանդակը ծառի հետ բախման հարվածից պատռվել-ճզմվել էր, եւ երեւում էր, թե ինչպես է կողոսկրներից մեկը մխրճվել սրտի մեջ: Գնացինք` համաձայնեց ավտոմատավորը:
***
Դեպքի վայր ժամանած շտապօգնության բժիշկներին քննիչ Օհանյանը կարգադրեց առանձնացնել Պետի դիակը, իսկ նրա օգնականի եւ վարորդի մարմինները ուղարկել հիվանդանոց` դատաբժշկական փորձաքննության:
- Իսկ Պետը՞,- հետաքրքրվեց բժշկուհի Սողոմոնյանը:
- Նրա մարմինը կուղեկցեմ ես, մյուս հարցերն ավելորդ են,- ասաց Օհանյանը:
- Իսկ ի՞նչ հայտարարել սպանության վերաբերյալ,- համառեց բժշկուհին:
- Կհայտարարեք, որ մահափորձի հանգամանքները ճշտվում են, մոտակա ժամերի ընթացքում մենք կտարածենք հայտարարություն,- պատասխանեց Օհանյանը:
- Մահափո՞րձ,- ճշտեց բժշկուհին:
- Այլեւս վերջ,- ասաց քննիչը` գրեթե ուժով նստեցնելով Սողոմոնյանին շտապօգնության մեքենան:
***
Պետի մահացած մարմինը դրված էր հիվանդանոցային ալյումինե սեղանին: Քննիչ Օհանյանը, մի քանի այլ անձանց հետ միասին, կանգնած էր ընդարձակ դատարկ սենյակի անկյունում:
- Ինչքա՞ն ժամանակ է անցել,- հետաքրքրվեց մեկը, ում պիջակի օձիքին շողշողաց կլանային տարբերանշանը:
- Կես ժամ առաջ,- պատասխանեց Օհանյանը:- Ցավոք, այս անգամ ուշադրությունից խուսափել չհաջողվեց:
- Ինչպե՞ս են այդ մասին իմացել բժիշկները,- հարցրեց բարակ բեղերով ու շեղ աչքերով մի մարդ, ում անունը Օհանյանը նախկինում լսել էր, սակայն անձամբ տեսնելու առիթ չէր ունեցել:
- Դեպքը տեղի է ունեցել միջհամայնքային ճանապարհին, մոտակա անտառում սունկ հավաքող գյուղացիները լսել են ավտոմատի կրակոցներ, հետո նկատել են մեքենան եւ զանգել շտապօգնություն:
- Սա արդեն չորրորդ մահափորձն է վերջին երկու շաբաթվա ընթացքում,- մտահոգ ասաց տարբերանշանով մեկը:- Ուշ թե շուտ մի բան սպրդելու էր լրահոս:
- Բոլոր լծակները գործադրված են, որպեսզի մամուլի արձագանքները լինեն չափավոր, ակտիվ շրջանառվում են մահափորձի մասին տեղեկությունները... Չնայած` պատահում են եւ այնպիսիք, որ պնդում են սպանվելու վարկածը:
- Պետք է բացառել,- վրա բերեց բեղավորը:
- Բայց արդեն չորրորդ անգամն է, ինչպես ասացիք,- փորձեց հակադարձել Օհանյանը:- Միգուցե արժե՞ ակնարկել, որ քիչ թշնամիներ ձեռք բերի կամ` ավելի զուսպ լինի…
- Իսկ դա արդեն ձեզ չի վերաբերում,- ասաց շքանշանով մեկը եւ դատարկ սենյակով քայլեց դեպի ալյումինե սեղանը:
Պետի անշնչացած մարմինը սառն էր: Ճեղքված կրծքավանդակի մեջ երեւում էր լերդացած արյան մեջ կողոսկրով խոցված սիրտը: Նրա գլխավերում կանգնած մարդու օձիքին շողշողում էր տարբերանշանը: Նա նայեց ձեռքի ժամացույցին եւ լսեց խռռոցը: Մի քանի վայրկյան անց` Պետը բացեց աչքերը: Կոկորդը չորացած էր, աչքերը` կարմրած: Պետը մի պահ ձգվեց: Սիրտը, որ ասես ոսկոր-շամփուրի վրա անցկացրած միս լիներ, սկսեց դողալ:
- Էլի,- խռխռաց նա,- էլիի…
Շքանշանով մեկը ձեռքը դրեց Պետի գլխին:
- Մենք մերոնց չենք լքում,- շշնջաց նա Պետի ականջին:

Friday, May 1, 2015

Հակադիր մատը, այլընտրանքը` ամբողջը տեսականորեն

Աշխատանքը ստեղծել է մարդուն: Մեր տեսակի պատմությունը սկսվեց այն օրը, երբ մեր հեռավոր, բրդոտ եւ վայրենի նախնիները գնացին աշխատանքի: Կանգնեցին հաստոցի դիմաց եւ հասկացան, որ դրա բռնակներից օգտվելու համար անհրաժեշտ է հակադիր մեծ մատ:

Thursday, April 30, 2015

Ցերեկային միլիոնանոց ակվարիումը

Այսօր թեյ չկա: Ես մի քիչ հոգնած եմ, որովհետեւ օրերս անցնում են ցերեկային քաղաքն ուսումնասիրելով, եւ թեյ խմելու տրամադրություն էլ, ճիշտն ասած, չկա: Բանը դրան չի հասնում, քանի որ ես սուզվել եմ ցերեկային քաղաքի անհոգության, քաոսի եւ անհետաձգելի գործերի մեջ:

Wednesday, April 29, 2015

Շարժիչ ուժը եւ հյուրերի ազատությունը

Հետաքրքիր է մարդկանց աշխարհը: Արդեն մի քանի օր է ես թափառում եմ այստեղ եւ չեմ կարողանում հասկանալ այս ամենի շարժիչ ուժը: Իրենք՝ մարդիկ, ասում են, որ սերն է շարժիչ ուժը, ատելությունը, վախը, բազմանալու վտանգը: Տարբերակները շատ են, եւ ես չեմ կարողանում կանգ առնել

Tuesday, April 28, 2015

Թերթիկները, պարադոքսը եւ Քլիֆորդ Սայմաքը

Մարդկության պատմության ողջ էությունը, մեծ հաշվով, ամփոփված է փոքրիկ գունավոր թերթիկներում, որոնք կան ամենուր եւ որոնցից տպում են ամեն ժամ, ամեն վայրկյան: Թերթիկներն այս օգնում են մարդկանց շեղել իրենց ուշադրությունը մեծ խնդիրներից եւ կենտրոնանալ առօրյա մանր աշխատանքների վրա, աշխատանքներ, որոնց դիմաց նորից բաժին են հասնում թերթիկներ: Պարադոքս է, բայց թեեւ թերթիկները օգնում են չկենտրոնանալ մեծ խնդիրների վրա, այնուամենայնիվ,

Monday, April 27, 2015

Անսահման անտերը եւ մենք

Որտե՞ղ եք դուք ապրում: Հումորիստները կասեն տանը, ինչ-որ մեկը կասի Չերյոմուշկա, մյուսը` Զեյթուն, էն մեկն էլ` Գրին Բեյ, Վիսկոնսին, Միացյալ Նահանգներ:
Բայց մի կողմ դնենք հեռադիտակը` նայելու համար ավելի հեռու: Մենք, նախ եւ առաջ, ապրում ենք մոլորակում:

Friday, April 24, 2015

Ընդհատված մանկության թոռնիկները

Մենք բոլորս թոռնիկներ ենք: Ավելին` երեխաներ: Ինչպե՞ս: Գնանք հետ` հարյուր տարի առաջ, անցնենք Արաքս գետը եւ տեսնենք այնտեղ ապրող երեխաներին:
Մեզնից շատերը սերում են հենց այդ երեխաների մանկությունից: Ընդհատված մանկությունից: Դարեդար փոխանցվող օրինաչափությունը

Thursday, April 23, 2015

Սկաֆանդրը եւ մարդկային մասունքները

Առաջին անգամ դպրոցական էքսկուրսիայով Էջմիածին գնալուց հետո ինձ ամենաշատը տպավորել էին աջերը: Ի նկատի ունեմ սրբերի աջերը, որոնց մեջ պահվում են նրանց մասունքները: Եւ ընդհանրապես` մասունք հասկացությունը, մարդու մարմնի սրբացված մասերը, մնացորդները, որոնք պահվում են ոսկեզօծ ամանների մեջ եւ